Toen ik nog bezig was met de research voor het verhaal van Stephen, vroeg een van mijn zangvriendinnen: “Komt de burgeroorlog van Noord-Ierland ook in je boek?”
In eerste instantie zei ik nee. Het leek me nogal een klus om dat ingewikkelde politieke wespennest te ontwarren en daaruit iets bruikbaars te halen.
Maar was dat wel terecht? Eigenlijk kun je toch geen boek over Ierland in de jaren zeventig schrijven zonder dat de ‘troubles’ erin komen, al gaat het boek over de republiek?
Heel veel wordt er niet over gepraat in de republiek. Wel over hun eigen burgeroorlog en de Paasopstand, al zijn die veel langer geleden. Toch speelde de Noord-Ierse strijd regelmatig een rol in het zuiden, vooral door bomaanslagen. Ik besloot me er daarom toch eens in te verdiepen en plotseling kwam Claire in mijn gedachten.
Het was ergens in de vroege jaren zeventig dat we via de middelbare school weleens buitenlandse gasten kregen. Zo logeerde er ooit een aantal dagen een Amerikaanse bij ons in huis, maar ook was er Claire. Een meisje met prachtig, lang rood krullend haar. Ze kwam uit Belfast of Derry, dat weet ik niet meer precies. Veel kan ik me niet van haar herinneren, wel dat ze bescheiden en aardig was. Het waren de jaren dat de strijd op zijn hevigst was en misschien was het voor haar wel een verademing even in een land te zijn waar niet dagelijks militaire voertuigen op straat reden en ze gewoon jong kon zijn.
Natuurlijk zag ik wel zowat dagelijks op tv de beelden van de rellen voorbijkomen, maar eerlijk gezegd was ik er niet mee bezig. Ik geloof niet dat we het er met Claire over gehad hebben (mijn moeder wel, overigens) . We werden meer door puberale besognes in beslag genomen. Gemiste kans!
Door Claire ben ik me toch gaan verdiepen in de zogenaamde ‘troubles’. Een eufemistische benaming voor een oorlog. Want als je de beelden uit die tijd ziet, is het vergelijkbaar met de hedendaagse brandhaarden. In vrijwel iedere familie zijn er mensen gedood. Verwoeste huizen, onrecht, angst, schreeuwende mensen, schietende militairen en kinderen die stenen gooien naar de voorbijrijdende militaire voertuigen. Zelfs kleuters deden eraan mee. Je kunt het ze niet kwalijk nemen, wat voor voorbeeld hadden ze ook?
Met ingehouden adem heb ik de documentaireserie ‘Once upon a time in Northern Ireland’ zitten kijken. Heel mooi en integer gedaan. De ‘troubles’ belicht vanuit twee kanten.
Ik zag een interview met een man die vertelde dat hij vroeger tijdens de lunchpauze van zijn werk stenen ging gooien. En na het werk weer. Groepen katholieke en protestante jongeren die voor de lol ’s avonds elkaar gingen bekogelen met stenen. Hoe kun je een normaal leven leiden na zo’n jeugd? In onze samenleving is het een soort stigma als je in de gevangenis zit, maar daar was het een triomf. Trots zijn om gevangen gezeten te hebben voor de strijd, bewijs dat je je steentje bijgedragen had. Mannen die eruit zien als een aardige buurman vertellen je zonder met de ogen te knipperen dat ze mensen vermoord hebben. En daar geen spijt van hebben, ze zouden het zo weer doen. Dit geldt voor beide partijen, overigens. Aan beide zijden zijn er ongelooflijke wreedheden begaan en waren er schrijnende verhalen over slachtoffers.
Dertig jaar lang duurden de ‘troubles’. Maar het is een broze vrede, dat merkte je in de tijd van de Brexit. Er is een groeiend aantal Noord-Ieren dat zich Noord-Ierse burger voelt en samen met de mensen van het andere geloof in vrede wil leven. Maar er zijn ook nog steeds mensen die vasthouden aan hun eigen groep en die zich pas veilig voelen achter de hoge muren, de ‘walls of peace’.
Ik heb besloten dat er een Claire een rol in mijn boek gaat spelen. Wel een andere Claire dan het bescheiden meisje dat bij ons logeerde. Een kleine, felle Claire, maar met dezelfde prachtige rode lokken. Als een soort eerbetoon, zeg maar.
Ik hoop dat het goed gaat met de Claire die bij ons logeerde.
(Foto: Nyana Stoica Unsplash)